Hoạt động biện hộ của trạng sư tại tòa hình sự: Nhiều vướng mắc

LS chỉ định có như chơi Theo quy định của pháp luật, trong một số vụ án hình sự, một số đối tượng bắt buộc phải có người dự bao biện như bị can, bị cáo chịu tội theo khung hình phạt có mức án cao nhất; bị can, bị cáo là người chưa thành niên, người có nhược điểm về thần kinh hoặc thể chất. Trường hợp nếu bị can, bị cáo hoặc người đại diện hợp pháp không mời được người cãi thì cơ quan điều tra, viện kiểm sát hoặc tòa án phải đề nghị Đoàn LS cắt cử Văn phòng LS cử người cãi cho họ… Việc tranh luận của LS sẽ góp phần làm sáng tỏ vụ án. Ảnh minh họa. Một vị hội thẩm (xin không nêu tên, thuộc TAND TP.Hà Nội) có nhiều năm dự xét xử cho biết, tại những phiên tòa mà LS được chỉ định, phần bàn cãi sẽ diễn ra rất chóng vánh và tẻ nhạt. Mặc dù mang tai mang tiếng là gỡ tội, nhưng đa phần LS đều mang tâm lý làm cho xong chứ không vì thân chủ, không đầu tư công sức thực hành hết bổn phận nghề của mình. Lý giải về việc này, vị hội thẩm cho biết rất đơn gian là vấn đề kinh phí. Với những vụ án LS được thân chủ mời, LS nhận được kinh phí làng nhàng từ 20 – 30 triệu đồng, vụ phức tạp kinh phí có khi lên đến cả trăm triệu đồng. Còn vụ án mà LS nhận chỉ định, kinh phí được hưởng 120 nghìn đồng/ngày. Nếu đem so với thời giá bây giờ thì quá thấp. Ngoài ra, thân chủ của những vụ án LS nhận chỉ định đa phần đều thuộc đối tượng nghèo khó, nhiều khi tiền bồi bổ cũng không có. Chính Viện trưởng Viện KSNDTC Nguyễn Hòa Bình từng phải nhận, LS chỉ định hiện có vấn đề về chất lượng. Do ít đầu tư công sức nên ra tòa chẳng thể tranh tụng được nhiều. Trạng sư mời bị làm khó LS được chỉ định đã vậy, đối với LS được mời trong các vụ án hình sự, bản thân họ lại gặp phải vướng mắc khác khiến cho chất lượng bao biện bị ảnh hưởng. Chuyện LS bị cản ngăn, gây khó khăn trong quá trình tham dự tố tụng đã được nêu khá nhiều trong các hội thảo can dự tới ngành nghề. Theo LS Phan Trung Hoài (Chủ nhiệm Ủy ban Bảo vệ lợi quyền LS), hệ thống pháp luật hiện có nhiều quy định về quyền gượng nhẹ nhưng thực tại khai triển cho thấy người biện hộ còn gặp nhiều vướng mắc trong các hoạt động tố tụng. Có 50,5% LS được hỏi cho rằng khi chưa có quyết định khởi tố bị can, các cơ quan tiến hành tố tụng không tạo điều kiện cho người bị tạm giữ trong việc nhờ người gượng nhẹ. Thậm chí 12,5% LS nhận thấy các cơ quan tiến hành tố tụng có động thái cản trở. Viện trưởng Viện KSND Nguyễn Hòa Bình: Giải pháp trước mắt là phối hợp với Liên đoàn LS, đặc biệt là với cơ quan điều tra tạo điều kiện thuận lợi nhất cho LS tham dự vụ án ngay từ đầu. Để tạo nên môi trường tranh tụng và lâu dài thì sẽ sửa Luật Tố tụng hình sự để tạo điều kiện tốt hơn cho LS có thể tham gia các vụ án. “Tôi và đồng nghiệp đã gặp không ít vụ án mà khi đến giai đoạn sắp ra kết luận điều tra, LS mới được cấp giấy chứng thực để tham gia vụ án. Quơ mọi cái đã làm hết, hồ sơ đã hoàn tất, LS tham gia chỉ là hình thức, vậy còn làm minh bạch được gì nữa?” – TS.LS Ngô Ngọc Thủy (Đoàn trạng sư TP.Hà Nội) thổ lộ. Còn LS Nguyễn Đình Trung (Đoàn LS tỉnh Phú Thọ) cũng tâm tình thêm, các vụ án mà ông dự đều nhận được câu trả lời của bị can - qua trung gian là điều tra viên - rằng "không cần mời luật sư”. Trong một vụ án vào cuối tháng 6.2012 tại Vĩnh Phúc, LS Trần Đình Triển - người bảo vệ quyền và lợi. Cho bị cáo Nguyễn Ngọc Quyền (nguyên bí thơ Thành ủy, Chủ tịch UBND TP.Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc) - đã mạnh tay cáo giác việc ngăn cản hoạt động của LS. Ông Triển gửi một đĩa ghi âm lên TAND tỉnh Vĩnh Phúc cáo giác một viện phó Viện KSND tỉnh Vĩnh Phúc đã có lời khuyên gia đình bị can không nên thuê LS biện hộ. Vị này đã nói rằng cứ thành khẩn khai nhận sẽ được giảm nhẹ tội, còn thuê trạng sư án sẽ cao hơn. “Ông Quyền là người hiểu biết còn bị dọa, người dân bình thường mà bị đe nẹt thế liệu còn dám nghĩ tới việc thuê LS” – LS Triển băn khoăn. Lương Kết