Thứ Bảy, 27 tháng 7, 2013

Chuyện những bức ảnh Hà Nội xưa của nhà ngoại giao Anh


Chưa vội mở triển lãm, John và cộng sự - nhóm “Hanoi Spirit of Place” (tạm dịch: “Hà Nội, vong hồn một vùng đất”) tổ chức một buổi nói chuyện nhỏ tại Viện Goethe Hà Nội vào hôm qua, 26/7.


Cầu Thê Húc, một thắng cảnh mà theo John giờ được cả thế giới biết đến song khi đặt chân đến Việt Nam, John hoàn toàn ngỡ ngàng bởi cảnh sắc nơi đây

(Nguồn: Hanoi Spirit of Place)

mở màn cuộc nói chuyện, John đã giới thiệu mục đích cuộc gặp gỡ: Tôi mong những bức ảnh của mình có thể đánh thức những rạng đông xưa cũ của người Hà Nội. Và các bạn sẽ giúp chúng tôi tìm đối chứng những địa điểm, thông tin trong những bức ảnh. Nhờ đó, trong triển lãm tới đây tại Hà Nội, chúng tôi sẽ có những chú giải đúng và hay về những bức ảnh của thành thị này trong những ngày gian khó mà thái bình.

Ảnh của John trình chiếu trong buổi nói chuyện khá đa dạng. Song có 2 đề tài chính mà nhà ngoại giao Anh này đeo đuổi. Đó là Hà Nội trong “đêm trước đổi mới” và Hà Nội nghìn năm.

Hà Nội trong "đêm trước Đổi mới" khắc khổ mà thanh bình (Nguồn: Hanoi Spirit of Place)

Khi được hỏi: Lúc những bức hình này được chụp, các bạn đã sinh ra chưa? Hai phần ba số người trong khán phòng đã giơ tay tỏ ý chưa. Và những bức ảnh, tư liệu quý thời bao cấp cùng lời bình rất hóm của nhà ngoại giao Anh khiến các bạn trẻ không khỏi ngỡ ngàng khi cha anh mình đã qua những ngày như thế.

John Ramsden nói: “Khi sung sướng, người ta sẽ mau quên những ngày khó khăn. Song tôi không hiểu sao người Hà Nội lại nhớ về những tháng ngày này lâu và trìu mến đến vậy. Ngay khi đặt chân xuống phi trường Nội Bài, tôi đã thấy một chiếc Rolls-Royce. Tôi hiểu ngay Hà Nội đã khác rất xa 30 năm về trước, ngày xe máy là một thứ xa xỉ.”

John Ramsden bàn luận với Thethaovanhoa.Vn sau 30 năm quay lại Hà Nội (Ảnh: Phạm Mỹ)

“Tôi cũng sợ những bức ảnh của mình không được người Hà Nội đón nhận nữa. Nhưng thực tại trái lại. Những người sống qua những tháng ngày ấy đều thổn thức khi ngắm lại những bức ảnh này. Còn các bạn trẻ, tôi thấy niềm thúc trong mắt các bạn khi ngắm lại những ngày tháng khốn khó mà các bạn không một phút trải nghiệm” - John kể.

Trong cuộc chuyện trò, John trình chiếu từng bức hình. Mỗi khi bức hình dừng, ông kể về tình cảnh chụp bức hình cũng những hiểu biết của ông liên can tới vấn đề bức hình đề cập. Đồng thời, khán giả cũng “góp chuyện” xung quanh ngay.

"Bức ảnh này tôi chụp ở hội làng Đồng Kỵ. Mọi người rất đông, những đứa trẻ cố trèo lên cây, một vài người khác cố tìm chỗ tránh trú trước lúc quả pháo cực lớn được châm" - John giải thích

(Nguồn: Hanoi Spirit of Place)

Đến bức ảnh về một chiếc xe đạp chở cồng kềnh tựa vào góc phố, John lại kể: "Ở đây 3 năm, tôi thấy một sự linh hoạt trong cách dùng công cụ trong căn tính người Việt. Xe đạp này, chính là dụng cụ liên lạc người Pháp mang vào Việt Nam. Rồi sau đó, người Việt lại dùng chính công cụ này ngược những cung đường hiểm chở ở vùng núi phía Bắc để tải gạo tăng viện cho quân đội đánh Điện Biên Phủ khiến người Pháp phải rút về. Sau đó, người Việt cũng dùng những chiếc xe đạp để vượt dãy Trường Sơn lừng lững chi viện hàng hóa cho quân đội miền Nam đánh Mỹ. Thời bình, chiếc xe đạp lại được người Hà Nội dùng như dụng cụ liên lạc và mưu sinh..."

(Nguồn: Hanoi Spirit of Place)

"Bức ảnh này chụp ở Bến Đục, Chùa Hương những năm 1980. Người Hà Nội hay tới chùa này để cầu con trai. Rất có thể, một vài chàng trai ngồi đây được sinh ra nhờ ngôi chùa này" - John vừa nói, vừa cười lớn.

"Chắc mọi người đều nhận ra đây là họa sỹ tài danh của giang sơn các bạn, họa sỹ Bùi Xuân Phái. Với tôi, ông vừa là người thầy về nghệ thuật thị giác, vừa là người bạn thân. Tôi hay tới nhà ông chơi và đi vẽ cùng ông những góc phố những năm ấy. Trong khu nhà xập xệ với 4 người con, Bùi Xuân Phái thường vẽ trên gác xép. Tôi rất bái phục khi trong điều kiện sống như vậy, ông vẫn sáng tác ra những tuyệt tác về Hà Nội" - John chấm dứt phần thuyết trình ấn tượng

Cũng theo chia sẻ của John Ramsden, triển lãm những bức ảnh về Hà Nội đầu thập niên 1980 của ông sẽ mở đầu vào tháng 10 tới, tại Hà Nội.

Phạm Mỹ