Từ trái tim chân thật...

 Đến xã Thạch Ngàn (Con Cuông, Nghệ An) hỏi tên Mộ Lục (ông Lục), bất kể người già hay trẻ đều biết và rất kiêu hãnh về người con của dân tộc Thái, vừa giỏi văn hóa - văn nghệ vừa giỏi vận động bà con biết nghe theo Đảng xây dựng cuộc sống mới giàu có, hạnh phúc. Nếu ai đó hỏi, tại sao ông làm được như vậy? ông Lục giải đáp ngay: "Vì Bác Hồ luôn ở trong trái tim tôi...". 

Ông Lô Thế Lục và cây khèn tự chế. Ảnh: AN PHẠM    Đến xã Thạch Ngàn (Con Cuông, Nghệ An) hỏi tên Mộ Lục (ông Lục), bất kể người già hay trẻ đều biết và rất kiêu hãnh về người con của dân tộc Thái, vừa giỏi văn hóa - văn nghệ vừa giỏi vận động bà con biết nghe theo Đảng xây dựng cuộc sống mới giàu có, hạnh phúc. Nếu ai đó hỏi, tại sao ông làm được như vậy? ông Lục giải đáp ngay: "Vì Bác Hồ luôn ở trong trái tim tôi...".     Giữ bản sắc văn hóa dân tộc   Ông Lô Thế Lục người dân tộc Thái ở bản Kẻ Trịnh (nay là Bản Tổng Xan, xã Thạch Ngàn). Năm nay ông Lục đã 80 tuổi, nhưng trông còn khỏe mạnh, vẫn hăng say văn hóa - văn nghệ, tự tay chế tạo ra các loại nhạc cụ dân tộc như: sáo, nhị, khèn bè, pí, xi xlo... Theo ông Lục, muốn làm được một nhạc cụ ngoài sự bền chí rất cần bàn tay khéo léo#. Khi trời nắng ráo, ông tranh thủ vào rừng sâu tìm những cây nứa nhỏ, cây gỗ có thớ mịn và độ dẻo cao rồi đem về phơi sấy khô, gọt giũa, khoan đục công phu. Sáo, nhị, pí còn dễ làm, chỉ một đôi buổi là xong, riêng khèn bè phải mất cả tuần, có khi cả tháng mới xong một chiếc. Ông chẳng nhớ nổi trong đời đã chế tạo được bao lăm nhạc cụ. Chỉ biết rất nhiều đời cán bộ, nếu ai yêu văn nghệ, thích nhạc cụ dân tộc đến chơi, ông đều có khèn bè, sáo, pí tặng họ. Rồi các đội văn nghệ của thôn, bản trong xã, huyện đều đặt hàng nhờ ông chế tác giúp. Ngoài tài chế tạo nhạc cụ, ông còn là cây văn nghệ, giỏi sáng tác ra các bài nhuôn, lăm, khắp... Hội nghị, họp thôn, bản hay của xã, huyện... hễ có ông tham dự, mọi người thế nào cũng được nghe ông hát hay tấu sáo, khèn bè say sưa. Các tiết mục văn nghệ của ông Lục "chinh chiến" khắp tỉnh, sang cả nước bạn Lào. Bản thân ông và đội văn nghệ Thạch Ngàn đã đoạt được nhiều giải thưởng cao, bằng khen, giấy khen của tỉnh, của huyện... Tôi hỏi: Thời buổi kinh tế thị trường, bà con lên rừng thu hái lâm thổ sản mỗi ngày kiếm được vài trăm nghìn, sao ông còn khỏe mà không đi, lại tìm cây nứa, cây gỗ rồi về ngồi cưa đục làm ra những sản phẩm văn hóa mà lớp trẻ cho là đã lạc hậu rồi? Ông vui vẻ giải đáp: "hiện nay có nhiều nhạc cụ đương đại, nên lớp trẻ quên mất những nhạc cụ văn hóa dân tộc cựu truyền. Đảng, Bác Hồ luôn nhấc chúng ta phải giữ giàng và phát huy nền văn hóa Việt Nam tiền tiến, mặn mà bản sắc dân tộc. Nghe theo lời Đảng, Bác Hồ, tôi chũm làm ra, tái hiện lại những nhạc cụ dân tộc, để cho con cháu nhớ và giữ giàng. Tiền có thể kiếm được, truyen hinh an vien truc tuyen nhưng những nhạc cụ dân tộc này, nét văn hóa cựu truyền này nếu không giữ sau này sẽ không kiếm nổi đâu...".  Có Bác chỉ đường...   Còn nhớ cách đây hơn năm năm, khi Thạch Ngàn có dự án đầu tư xây dựng đập thủy lợi Phai Xan để cung cấp nước tưới tiêu cho cánh đồng lúa các bản: thăng bình, Tổng Xan, Đồng Thắng, Đồng Tâm. Trong thiết kế kênh mương có đoạn phải đi qua tha ma của bản thăng bình. Phong tục người Thái khi táng xong coi như bỏ mả, mồ mả không được đắp cao lên. Đoàn khảo sát rất sợ khi thi công trúng mồ mả, nhưng chẳng biết làm thế nào phát hiện ra để cất bốc trước khi thi công, đành phải nhờ Mộ Lục hiến kế. Ông Lục nghĩ đây là việc liên hệ vì động đến linh tính, vượt quá khả năng mình. Nhiều đêm nằm vắt tay qua trán trằn trọc, rốt cuộc ông cũng nghĩ ra một cách. Sáng hôm sau, người ta thấy Mộ Lục đi qua, đi lại khu vực tha ma nhiều lần, miệng nhâm nhẩm khấn vái. Sau đó, ông gặp ban thi công chỉ dẫn chỗ đào con mương qua tha ma thành công. Thấy chúng tôi thắc mắc không biết ông có chiêu gì mà đào con mương dài hàng chục mét qua đây lại không gặp phải mồ mả nào? Ông Lục lại nhìn lên ảnh Bác Hồ cười bảo: Đồng bào ta rất tin Đảng, tin Bác Hồ. Nếu có Người dẫn đường, chỉ lối, việc gì khó mấy cũng thành công. Nắm được tâm lý đó, ông bỏ ảnh Bác vào ngực trái mình, đi quanh tha ma khấn vái: "Rằng Đảng, Bác Hồ thương dân mình lam lũ, cánh đồng khô hạn nước không đủ cấy cây lúa, không đủ tưới cây khoai, cây rau. Nay Đảng, Bác Hồ cho dân mình làm cái đập, đào con mương đưa nước về. Mương có đi qua "bản mình" (tha ma mình) mong ngốc nghếch thổ thần, mong các "ngài", các "ông, các bà..." nhường "đất", chuyển "nhà" để có con mương đưa nước về giúp dân, giúp bản, cho con cháu no cái bụng, bản mình càng ngày càng phong lưu hơn. Ông làm đi, làm lại mấy lần, chỗ nào đọc trục trặc, ông tránh lối khác và ông đã thành công. Đến khi thi công, ông là người bổ nhát cuốc trước tiên. Sau này khi xây dựng trường trung học cơ sở ngay sát tha ma, ông cũng làm theo cách rưa rứa. hiện nay, con mương hôm mai đem nước về tưới mát cho ngô lúa, trường càng đông trẻ nít đến học chữ. Là cán khuân mặt trận xã đã về hưu, Mộ Lục vẫn hăng say, nhiệt thành tham dự công tác từng lớp, giúp thôn, bản khi gặp khó khăn. Có ông "cố vấn" lớp trẻ luôn yên tâm công tác. Tôi hỏi ông rằng: "Ông không giữ quyền cao, chức trọng, nhưng vì sao nói dân nghe, tin và làm theo?". Mộ Lục chỉ tay vào ngực trái và nói: "xuất hành từ trái tim chân thật và lòng nhiệt thành cách mệnh. Nếu cái tâm mình tinh khiết, lòng nhiệt thành vì Đảng, vì dân, sống chuẩn, có đạo đức, có nghĩa, có tình thì bà con tin, yêu thôi cán bộ ạ". Thạch Ngàn chiều mùa hạ, ngoài trời nắng như đổ lửa. Ngồi nghe Mộ Lục hát, xem mộ chế tạo nhạc cụ và kể chuyện đào mương, xây trường... quên cả nóng nực và nhọc. Chia tay Mộ Lục, bánh xe nhẹ nhõm lăn bánh, chẳng mấy chốc phố huyện đã hiện ra trước mặt. Nhìn lại Thạch Ngàn quạ đã gác núi, nắng không còn gay gắt, nhưng tiếng khèn bè, sáo, pí... vẫn văng vẳng đâu đây. PHÙNG VĂN MÙI